Madaniyatlararo tadqiqot

Madaniyatlararo tadqiqot antropologiya va unga aloqador fanlar (sotsiologiya, psixologiya, iqtisod, siyosatshunoslik) sohasidagi ilmiy usul boʻlib, ijtimoiy xulq-atvorni oʻrganish va madaniy farqlar haqidagi farazlarni sinash uchun dala tadqiqotlarida toʻplangan turli jamiyatlar haqidagi maʼlumotlardan foydalanadi. Bir nechta jamiyatlarning oʻxshash xususiyatlarini koʻrib chiqadigan qiyosiy tadqiqotlardan farqli oʻlaroq, madaniyatlararo tadqiqotlar kattaroq namunadan foydalanadi, bu esa oʻrganilayotgan parametrlar oʻrtasida kuchli korrelyatsiya mavjudligini yoki uning yoʻqligini statistik tahlil qilish imkonini beradi. Madaniyatlararo tadqiqda quyidagi tizimlar oʻzgaruvchan rol oʻynaydi: 1) ekologik, shu jumladan jismoniy muhit, resurslar, geografiya; 2) yashash vositalari tizimi, yaʼni atrof-muhitdan foydalanish usullari: dehqonchilik, terimchilik, sanoat; 3) ijtimoiy-madaniy tizim: shaxsdan „tashqarida“ mavjud boʻlgan institutlar, normalar, rollar va qadriyatlar; 4) individual tizim: idrok etish, oʻrganish, motivatsiya, sub’ektiv madaniyat, oʻz navbatida, madaniy tizim elementlarini idrok etish xususiyatlarini oʻz ichiga oladi; 5) interdividual tizim: ijtimoiy xulq-atvor namunalari^[1]. Shu bilan birga, bunday tizimlarning tasnifi va nomenklaturasi farq qilishi mumkin.

Madaniyatlararo tadqiqotning predmeti odamlar psixikasining solishtirilayotgan etnik-madaniy jamoalarning har biriga xos sotsial-madaniy omillar bilan belgilanishi nuqtai nazaridan oʻziga xos xususiyatlardir. Madaniyatlararo tadqiqotlar ijtimoiy fanlarda, ayniqsa, madaniy antropologiya va psixologiyada keng qoʻllaniladi.

1. ↑ Triandis H.C. Introduction to Handbook of Cross-Cultural Psychology. — Boston: Allyn and Bacon, 1980. — Vol. 1: Perspectives.